Hoe haalbaar zijn de Nederlandse klimaatdoelen volgens het mkb?

Bijna de helft van het mkb dat actie onderneemt tegen klimaatverandering vindt de doelen die de Nederlandse overheid stelt niet haalbaar. Tegelijkertijd geven de meeste van die bedrijven toe dat ze meer kunnen doen, blijkt uit onderzoek van Capterra.

Elke maatregel tegen klimaatverandering kan alleen effectief zijn als het mkb meedoet. Hoewel grotere bedrijven doorgaans meer aandacht trekken omdat het veelal bekende merken zijn, bestaat de overgrote meerderheid van de bedrijven in Nederland uit mkb-bedrijven. Wat vinden die bedrijven van de klimaatdoelen die de Nederlandse overheid heeft gesteld? Welke doelen hebben ze zichzelf gesteld? Wat zijn de belangrijkste obstakels die zij tegenkomen om die doelen te bereiken? En gebruiken ze technologie om milieumaatregelen te implementeren, zoals duurzaamheidssoftware of software voor afvalbeheer?

Om het antwoord op deze vragen te vinden, ondervroeg Captera 250 mkb-eigenaren, executive managers en senior managers bij mkb-bedrijven in alle sectoren in heel Nederland. De volledige onderzoeksmethodologie vind je onderaan dit artikel.

Meeste mkb-bedrijven die milieumaatregelen nemen, denken meer te kunnen doen

Volgens het laatste rapport van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat is de uitstoot van de Nederlandse economie in 2022 fors gedaald. Ten opzichte van vorig jaar is de uitstoot in de eerste helft van het jaar met gemiddeld 10% gedaald. Om de langetermijndoelen (55% reductie in 2030 t.o.v. 1990) te halen, zullen bedrijven en organisaties echter meer actie moeten ondernemen.

De vraag is wat mkb'ers van hun eigen prestaties vinden. Desgevraagd zei slechts 44% van de ondervraagden dat hun bedrijf al actie onderneemt om hun bedrijf milieuvriendelijker te maken. Van deze groep vindt de overgrote meerderheid (65%) dat ze meer zouden kunnen doen of niet genoeg doen.

Aan dezelfde groep is gevraagd of ze de klimaatdoelen die de Nederlandse overheid heeft gesteld, haalbaar vinden. Slechts 36% van de respondenten denkt dat ze haalbaar zijn, 49% zegt dat ze niet haalbaar zijn en 15% weet het niet zeker.

Gebrek aan financiële middelen is het belangrijkste obstakel

Tot nu toe heeft de overheid een aantal initiatieven gelanceerd om bedrijven en de economie in het algemeen te verduurzamen. Om het mkb te helpen milieuvriendelijker te worden, heeft het een subsidie beschikbaar gesteld voor bedrijven met een relatief laag energieverbruik. Bovendien is een Nationaal Groeifonds opgericht, dat tussen 2021 en 2025 20 miljard euro zal investeren in projecten die zorgen voor duurzame economische groei op de lange termijn.

Veel mkb-bedrijven die milieumaatregelen nemen, hebben echter het gevoel dat ze nog steeds te weinig financiële middelen hebben om veranderingen door te voeren. Gevraagd naar de uitdagingen waar ze voor staan bij de implementatie van milieumaatregelen was het tekort aan geld de meest genoemde uitdaging.

Slechts 35% van de respondenten van deze groep zei ofwel overheidssteun te ontvangen (10%), het te hebben aangevraagd (9%) of ervan op de hoogte te zijn dat het bestond maar het nog niet te hebben aangevraagd (16%). Volgens 43% bestond er geen steun en 21% was er niet zeker van of die wel bestond.

Andere belemmeringen die respondenten noemden waren de moeilijkheid om er prioriteit aan te geven en het gebrek aan kennis en kunde. 

Eén van de conclusies die uit deze resultaten kunnen worden getrokken, is dat het mkb meer hulp en advies nodig heeft om milieumaatregelen effectief te implementeren. Anders dan multinationals hebben zij daar meestal niet de mankracht en middelen voor. Daarom heeft de KvK een portal gemaakt waar bedrijven alle informatie kunnen vinden die ze nodig hebben om te verduurzamen.

Milieumaatregelen vaak geen onderdeel van de bedrijfsstrategie

Eén van de manieren om het voor bedrijven makkelijker te maken om klimaatmaatregelen prioriteit te maken, is door een aantal duidelijke doelen te definiëren en die onderdeel te maken van de bedrijfsstrategie. Dit maakt het ook makkelijker om te bepalen hoeveel middelen je nodig hebt om die doelen te bereiken. Het blijkt echter dat de meeste respondenten geen maatregelen nemen die onderdeel zijn van een specifiek klimaatdoel.

Hoe maak je duurzaamheid onderdeel van je businessmodel?

Voordat je aan de slag gaat met verduurzaming is het belangrijk om inzicht te krijgen in de kansen en mogelijkheden voor je bedrijf. Welke onderdelen van je onderneming kun je verduurzamen? Om daarachter te komen kunnen bedrijven gebruik maken van methoden zoals het Business Model Canvas, een model dat hen kan helpen hun eigen bedrijfsmodel, partners en klanten te begrijpen. Het bestaat uit negen delen van het bedrijf die je moet analyseren:

1. Klantsegmenten: wie is je klant?
2. Waardepropositie: waarom kiezen klanten voor jouw bedrijf?
3. Kanalen: hoe vinden klanten je bedrijf?
4. Klantrelaties: online of offline?
5. Inkomstenstromen: waar ga je je geld mee verdienen?
6. Belangrijkste middelen: wat heb je nodig om vooruit te komen?
7. Kernactiviteiten: wat gaat je bedrijf doen?
8. Belangrijkste partners: met wie werk je samen?
9. Kostenstructuur: hoe ziet het er financieel uit?

Door het businessmodel te analyseren kun je bepalen welke onderdelen je moet aanpassen om duurzamer te worden. Denk bijvoorbeeld dat je het gebruik van plastic in je bedrijf zou willen verminderen. Je zou dan de keuze hebben om duurzamere materialen te gebruiken of je klanten te laten betalen voor het gebruik van plastic - zoals ze in sommige supermarkten doen met plastic tasjes. Het Business Model Canvas helpt je te begrijpen welke van de twee mogelijkheden je klanten zouden prefereren. Op basis van de uitkomsten van het model kun je ook bepalen welke software je kunt inzetten om je doelen te bereiken. Denk bijvoorbeeld aan resource management software die kan helpen bij het toewijzen van de middelen die je nodig hebt, en financiële risicomanagement software om te bepalen wat de financiële gevolgen zijn van de verschillende scenario's.

Het mkb gebruikt vaak geen technologie bij implementatie milieumaatregelen

Eén van de manieren waarop bedrijven het makkelijker kunnen maken om hun klimaatdoelstellingen te halen, is door de juiste technologie te gebruiken. Van alle respondenten wiens bedrijven maatregelen tegen klimaatverandering implementeren, antwoordt echter slechts 19% dat ze hierbij software of technologie gebruiken. Bijna driekwart van de respondenten zegt helemaal geen technologie te gebruiken.

Wat voor software gebruiken bedrijven om te verduurzamen?

Er is een grote verscheidenheid aan software op de markt die bedrijven kan helpen om duurzamer te worden, de juiste doelen te stellen en te meten hoe succesvol ze zijn in het bereiken ervan. Dit zijn de top-4 softwareprogramma's die het meest werden genoemd door de bedrijven die technologie hebben geïmplementeerd om hun klimaatdoelstellingen te bereiken:

1. Software voor energiebeheer

Dit is de meest gebruikte software door bedrijven die actie ondernemen tegen klimaatverandering. Het helpt bij het controleren en bewaken van stroomopwekkings- en stroomdistributiesystemen en bij het managen van het energieverbruik.

2. Software voor afvalbeheer

Van alle bedrijven die duurzaamheidsmaatregelen doorvoeren, noemden een aantal het gebruik van afvalbeheer-software, die helpt bij het organiseren van processen zoals inzameling, verwerking, recycling en verwijdering van afval, apparaten, producten en materialen.

3. Duurzaamheidssoftware

Deze software wordt ook genoemd door een aantal bedrijven dat milieumaatregelen doorvoert. Het helpt organisaties hun impact op het milieu te beheersen, sociale verantwoordelijkheid te bevorderen en te voldoen aan overheidsvoorschriften met betrekking tot emissies, hernieuwbare bronnen en recycling.

4. Compliance management software

Een deel van het mkb dat actie onderneemt tegen klimaatverandering heeft een compliance management systeem geïmplementeerd waarmee ze de interne controles kunnen monitoren om naleving van normen en regelgeving te waarborgen.

Hoe kan de overheid het mkb helpen bij implementatie milieumaatregelen?

Volgens de meeste bedrijven die actie ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan, is het gebrek aan financiële middelen het belangrijkste obstakel bij het implementeren van hun maatregelen; 39% van de respondenten van deze groep vindt dat de overheid meer financiële steun zou moeten geven. Slechts 7% vindt dat de overheid al genoeg doet.

Van de groep bedrijven die subsidie krijgt, denkt 46% van de respondenten dat de steun heeft geholpen maar dat de overheid meer zou kunnen doen. Eén van de conclusies van het onderzoek is dan ook dat besluitvormers in het mkb zelf vinden dat het initiatief om hun duurzaamheidsinspanningen te verbeteren van de overheid moet komen.

Tegelijkertijd laten de resultaten zien dat bedrijven enkele verbeteringen kunnen aanbrengen om hun middelen in te zetten. Ze moeten hun inspanningen op het gebied van duurzaamheid opnemen in hun bedrijfsplan en duidelijke doelen stellen die ze in de loop van de tijd kunnen meten. Zolang milieumaatregelen geen deel uitmaken van de algemene bedrijfsstrategie, zal het altijd moeilijk zijn om er een prioriteit van te maken.