Nederlands mkb veel minder bezorgd over klimaatverandering dan in andere landen

Het percentage mkb-bedrijven dat zich zorgen maakt over de impact van klimaatverandering op hun bedrijf is in Nederland relatief laag. Bijna de helft van de ondervraagden maakt zich helemaal geen zorgen. Dat blijkt uit onderzoek van Capterra. Wat zijn de redenen daarvoor en hoe kan de overheid bedrijven stimuleren om meer tegen klimaatverandering te doen?

De Nederlandse overheid heeft ambitieuze doelen gesteld om klimaatverandering tegen te gaan. Zo moet de CO2-uitstoot in 2030 met 55% en in 2050 met 95% zijn teruggedrongen ten opzichte van 1990. Om die doelen te halen heeft de overheid een klimaatakkoord gesloten met vijf verschillende sectoren die een belangrijke rol spelen bij het terugdringen van CO2-uitstoot, zoals de industrie- en landbouwsector. 

Maar hoe betrokken zijn bedrijven in het algemeen bij maatregelen tegen klimaatverandering?  Welke maatregelen nemen zij om duurzamer te worden en energiezuiniger opereren? En wat kan de overheid doen om bedrijven te stimuleren meer maatregelen te nemen? Om het antwoord op deze vragen te vinden, ondervroeg Capterra 250 mkb-eigenaren, executive managers en senior managers bij mkb-bedrijven in alle sectoren in heel Nederland. In sommige specifieke gevallen hebben we de resultaten vergeleken met die in Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Italië. De volledige onderzoeksmethodologie vind je onderaan dit artikel.

Slechts 52% van het mkb in Nederland maakt zich zorgen over de gevolgen van klimaatverandering voor hun bedrijf

De gevolgen van klimaatverandering zouden ook voor Nederland aanzienlijk zijn, zo voorspelt het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI). Als de uitstoot van broeikasgassen niet wordt verminderd kan de zeespiegel voor de Nederlandse kust rond 2100 met 1,2 meter stijgen ten opzichte van begin deze eeuw. Met grote delen van het land onder de zeespiegel neemt de kans op overstromingen toe. Daarmee kan klimaatverandering ook grote gevolgen hebben voor het bedrijfsleven. Toch maakt bijna de helft van de ondervraagde mkb-ondernemers en managers zich nauwelijks of geen zorgen over de gevolgen van klimaatverandering voor hun bedrijf. Van de alle respondenten zegt 32% dat hun bedrijf niet erg bezorgd is en 16% dat het helemaal niet bezorgd is.

Daarmee zijn mkb-ondernemers en managers in Nederland een stuk luchtiger over de mogelijke gevolgen van klimaatverandering dan hun collega’s in een aantal andere onderzochte Europese landen. Zo is in het Verenigd Koninkrijk 82%, in Frankrijk 80% en in Italië 79% van de ondervraagden zeer tot enigszins bezorgd tegenover 52% in Nederland.

56% van de Nederlandse mkb-ondernemingen neemt geen maatregelen tegen klimaatverandering

De relatieve onbezorgdheid vertaalt zich ook naar de maatregelen die het mkb neemt om milieuvriendelijker te worden. Vergeleken met een aantal andere Europese landen is het aantal mkb-ondernemingen dat actie onderneemt tegen klimaatverandering opvallend laag. Van alle ondervraagden zegt 44% dat hun bedrijf op dit moment al veranderingen doorvoert om milieuvriendelijker te worden. Daar tegenover staat een grote groep die nog niks heeft gedaan maar daar wel in geinteresseerd is (34%) of überhaupt niet van plan is actie te ondernemen (22%).

Die percentages staan in schril contrast met, bijvoorbeeld, het Verenigd Koninkrijk, waar 64% van de respondenten zegt maatregelen te nemen en slechts 5% van de respondenten zegt niet van plan te zijn om veranderingen door te voeren. In Frankrijk is het percentage bedrijven dat al maatregelen doorvoert zelfs nog hoger: 76% van alle respondenten zegt dat hun bedrijf actie onderneemt en slechts 4% heeft geen interesse in het doorvoeren van veranderingen.

Aan de groep Nederlandse mkb-respondenten die geen maatregelen neemt en daar ook niet in geïnteresseerd is, is gevraagd wat de belangrijkste redenen zijn waarom ze daar geen interesse in hebben. De belangrijkste reden die wordt genoemd is dat hun zakelijke praktijken geen impact hebben op het milieu.

Het standpunt dat het mkb weinig bijdraagt aan de milieuvervuiling in niet uit de lucht gegrepen. Volgens een studie die enkele jaren geleden verscheen, zijn 100 internationale bedrijven verantwoordelijk voor 70% van de CO2-uitstoot. Echter, een recenter onderzoek van de Rabobank concludeert dat grote bedrijven over het algemeen veel beter scoren op het doorvoeren van duurzaamheidsmaatregelen. De onderzoekers concluderen dat het mkb achterop loopt, vooral omdat het niet de capaciteit en kennis heeft om de juiste maatregelen te nemen.

Welke simpele maatregelen kunnen bedrijven nemen om C02-uitstoot te verminderen?

Ook bedrijven waarvan de zakelijke activiteiten niet direct impact hebben op klimaatverandering kunnen maatregelen nemen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Dit zijn drie simpele stappen die ieder bedrijf kan zetten:

1. Bespaar op energieverbruik

Met behulp van een energiemanagementsysteem krijgen bedrijven beter zicht op hun energieverbruik en waarop kan worden bespaard. Daarnaast kunnen ze investeren in een temperatuurcontrole-systeem en een systeem dat automatisch apparatuur uitschakelt dat niet in gebruik is.

2. Recycle en hergebruik materiaal 

Bedrijven kunnen aan de ene kant zoveel mogelijk materiaal hergebruiken en aan de andere kant een goed afvalbeheersysteem implementeren. Afvalbeheer draait om het verzamelen, verwerken, recyclen en afvoeren van afval, apparatuur, producten en/of andere materialen.

3. Denk na over vervoer

Er zijn verschillende manieren waarop bedrijven hun vervoer duurzamer kunnen maken. Zo kunnen ze het gebruik van de fiets, het openbaar vervoer of elektrisch rijden onder medewerkers stimuleren. Daarnaast is er de mogelijkheid om werknemers zoveel mogelijk vanuit huis te laten werken en vergaderingen zoveel mogelijk online te doen, zodat er minder gereisd hoeft te worden.

Meer dan helft van het Nederlandse mkb dat niet geïnteresseerd is in klimaatmaatregelen is daar ook niet toe te bewegen

De groep respondenten wiens bedrijf niet geïnteresseerd is in maatregelen tegen klimaatverandering is gevraagd wat hun zou kunnen bewegen om wél maatregelen te nemen. De meerderheid (53%) antwoordde dat er op dit moment geen argumenten zijn die hen van mening zou kunnen veranderen. Zelfs de toename van klimaatrampen is voor deze groep geen doorslaggevend argument.

Een relatief klein aantal respondenten (13%) antwoordt dat hun bedrijf kan worden overgehaald door meer steun van de overheid. Dat komt overeen met de eerdere infographic waarin 11% zegt dat hun bedrijf niet geïnteresseerd is in het nemen van maatregelen omdat het de financiële middelen niet heeft. Andere redenen om van gedachten te veranderen zijn druk van investeerders, consumenten of klanten. Uit eerder onderzoek van Capterra, gericht op de circulaire economie, blijkt dat er inderdaad een markt is voor bedrijven die ervoor zorgen dat hun producten duurzaam zijn: meer dan de helft (52%) van de consumenten is bereid extra te betalen als ze weten dat producten worden geproduceerd volgens de principes van de circulaire economie.

Mkb-bedrijven die wel maatregelen willen nemen ontbreekt het vaak aan kennis en financiële middelen

Ongeveer een derde (34%) van de respondenten is weliswaar geïnteresseerd in het nemen van van maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan, maar heeft nog geen actie ondernomen. Aan deze groep is gevraagd wat de belangrijkste redenen zijn dat ze nog geen milieubeleid hebben ingevoerd. Behalve dat het voor een groot aantal respondenten (42%) op dit moment geen prioriteit heeft, antwoordt 20% dat ze er de financiële middelen niet voor hebben en 27% dat ze niet genoeg informatie hebben over hoe ze dat moeten aanpakken.

Hier ligt een taak voor de overheid weggelegd, want - zoals hieronder wordt uitgelegd -is er wel degelijk financiële steun beschikbaar voor bedrijven die willen verduurzamen. Het is mogelijk dat een gebrek aan kennis op dit vlak bedrijven belet om van die steun gebruik te maken.

Welke financiële steun biedt de overheid aan bedrijven om milieumaatregelen te nemen?

De overheid heeft een subsidie beschikbaar gesteld voor mkb-bedrijven met een relatief laag energieverbruik (minder dan 50.000 kWh elektriciteit en 25.000 m3 aardgas). De subsidie bestaat uit twee delen:

1. Subsidie voor kosten energieadvies

Het opgestelde energieadvies gaat over welke energie- en CO2-besparende maatregelen er mogelijk zijn. En welke investeringen dit vraagt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het isoleren van het bedrijfspand, het installeren van zonnenpanelen of het aanschaffen van energiezuinige apparatuur.

2. Subsidie voor kosten van de maatregelen

Je kunt ook subsidie krijgen voor concrete begeleiding en ondersteuning bij het nemen van minimaal één van de maatregelen uit het energieadvies. Voor de ondersteuning mag je zelf bepalen wie je inhuurt, zolang deze niet binnen jouw eigen bedrijf werkzaam is.

Wat is de volgende stap?

Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat het de betrokkenheid bij klimaatmaatregelen van mkb-ondernemers en leidinggevenden bij mkb’s in Nederland een stuk lager ligt dan een andere  Europese landen waar het onderzoek is uitgevoerd. Zo zijn ze veel minder gealarmeerd door de klimaatverandering dan hun collega’s in andere landen, wat zich vertaalt in een veel lagere bereidheid om maatregelen te nemen.

Eén van de redenen daarvoor zou kunnen zijn dat de overheid zich bij milieumaatregelen vooral richt op grotere bedrijven en de sectoren die de meeste CO2 uitstoten. Om ook de betrokkenheid van de mkb-sector in het algemeen te verhogen zullen er veel gerichtere campagnes moeten worden opgezet om hen te overtuigen van het belang van de milieumaatregelen en de rol die het mkb daarin speelt.