cashless en contactloos betalen

Om het risico op overdracht van het coronavirus te verkleinen moedigen overheden wereldwijd het gebruik van cashless en contactloze betaalmethoden aan. De Amerikaanse Federal Reserve plaatste fysieke dollars afkomstig uit Azië zelfs in quarantaine voordat ze opnieuw in het Amerikaanse financiële systeem in omloop werden gebracht.

“Tijd om je muntgeld in te wisselen voor betaalkaarten – veiliger om de overdracht van het coronavirus tegen te gaan, schreef Valdis Dombrovskis, vice-voorzitter van de Europees Commissie voor financiële diensten op zijn Twitter account toen Europa in maart in quarantaine ging.  

contant geld vermijden

Steeds meer gemeenten, apotheken en winkels sluiten zich dan ook aan bij het ‘pin only’ beleid. De horeca zet in op contactloos bestellen en betalen via online kassasystemen en nieuwe mobiele betaalsystemen als QR-code betalen. 

Capterra deed onderzoek naar de toename van contactloos betalen en keek daarbij in het bijzonder naar mobiel betalen. De huidige contactloze evolutie spoort ook de discussie over het einde van brief- en muntgeld aan. Staan we meer open voor een cashloze maatschappij nu contant geld zo veel mogelijk wordt gemeden?

Hierover ondervroeg Capterra eind juli 6162 consumenten uit Italië, Frankrijk, Spanje, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. In dit artikel bespreken we de resultaten van de 1003 Nederlanders die meededen aan het onderzoek. De volledige onderzoeksmethodologie staat onderaan het artikel.  

Uitgelicht uit het onderzoek naar cashless betalen:

  • 56% ondervraagde Nederlanders is niet klaar voor een cashloze maatschappij. 
  • Nederland meer behoudend over cashloze maatschappij dan andere ondervraagde Europese landen
  • 47% ondervraagde Nederlanders heeft een wallet-app op zijn mobiel geïnstalleerd.
  • Hygiëne en snelheid zijn de belangrijkste voordelen van mobiel betalen, maar er zijn zorgen over de veiligheid.

56% Nederlanders is niet klaar voor een cashloze maatschappij

Volgens het RIVM is de kans zeer klein dat het virus zich via geld verspreidt. Uit onderzoek van de Europese Centrale Bank blijkt dat het virus 10 tot 100 keer sneller verdwijnt van een bankbiljet dan van harde, gladde oppervlakken, maar contactloos betalen wordt wel als veiliger beschouwd en daarom toch aangemoedigd. 

Onder de bevolking leeft de vraag of de pandemie het verdwijnen van contant geld in de hand werkt. Mensen zijn bezorgd dat papier- en muntgeld geleidelijk zal verdwijnen. De Nederlandsche Bank kondigde onlangs in hun jaarverslag aan dat zij het belangrijk vindt dat cash beschikbaar blijft en zet zich daar ook voor in. Maar er wordt wel nagedacht over de rol van contant geld in de komende vijf jaar omdat geld steeds minder wordt gebruikt. De DNB zegt dat een cashloze maatschappij op termijn misschien wel voorstelbaar is “als door voortgaande digitalisering en technologische innovatie de belangrijkste functies kunnen worden overgenomen door alternatieven”. 

Of dat wenselijk is, daar zijn de meningen zeer over verdeeld. De tegenstanders winnen het voorlopig van de voorstanders. De meerderheid (56%) van de ondervraagde Nederlanders ziet contant geld liever niet verdwijnen.

contant geld mag niet verdwijnen

Het merendeel is dus ondanks het contactloze beleid geen voorstander van een cashless maatschappij. In 2015 was 78% van de Nederlanders nog tegen de afschaffing van contant geld, bleek toen uit een onderzoek onder 19.266 leden van het EenVandaag Opiniepanel. Er heeft dus wel een verschuiving plaatsgevonden. Toen waren bijna acht op de tien mensen tegenstander, nu zijn dat er tussen de vijf à zes op de tien. 

Aan de andere kant juicht 29% van de Nederlanders een cashloze maatschappij juist toe. Dit zijn vooral de meer digitaal vaardige mensen (41% van de mensen die zich zeer technisch onderlegd beschouwd is voorstander tegenover 21% van de helemaal niet digitaal vaardigen). 

Met cash meer grip op geld

Uit het onderzoek blijkt dat 77% van de ondervraagde respondenten het liefst cashless afrekent met de pin, mobiel of creditcard. Slecht 18% geeft aan dat ze nu nog het liefst cash betalen. Om de bezwaren tegen het verdwijnen van cash beter te begrijpen, werd de respondenten die het liefst cash betalen gevraagd wat daar de redenen voor zijn.

  • Meer grip op je uitgave: controle houden op je geld, dat is de belangrijkste reden voor 55% van de respondenten die het liefst cash betalen. 
Als je cash betaalt ben je je veel bewuster van wat je uitgeeft
Aldus een van de deelnemers aan het onderzoek

Vier briefjes van twintig neertellen voelt toch best als een hele uitgave. Terwijl tachtig euro aan digitale lettertjes toch makkelijker door de vingers glippen. Ook is het voor digitaal minder vaardige groepen, visueel beperkten of laaggeletterden makkelijker om zelfstandig hun eigen financiën te kunnen beheren met contant geld in plaats van digitale middelen. Contant geld helpt kinderen ook makkelijker leren omgaan met geld. 

Het onderzoek toont aan dat leeftijd en digitale vaardigheid een rol spelen in de acceptatie van een cashless samenleving. Hoe jonger, hoe meer toegankelijk voor een cashloze samenleving. Vooral de groep tussen 18 en 35 jaar staat er het meest open voor. Verder zou s lechts 21% van de mensen die zichzelf niet technisch onderlegd beschouwt het prettig vinden om in een cashloze maatschappij te leven tegenover 41% van de groep die zichzelf zeer technisch onderlegd vindt. 

  • De zekerheid om overal en altijd te kunnen betalen, dat is voor de 50% van de respondenten die nu nog het liefst met cash betalen de belangrijkste reden voor hun voorkeur voor cash. Er kan niet overal of aan iedereen elektronisch betaald worden en in het geval van een stroomstoring kun je altijd terugvallen op cash.

Volgens de laatste cijfers van De Nederlandsche Bank (DNB) kunnen klanten, ondanks het pin-only beleid, in 97 procent van de winkels nog terecht met hun munten en biljetten. Dat is wel 3% minder dan in 2015, maar daarmee blijft contant geld toch het meest geaccepteerde betaalmiddel van ons land.  Met een pasje betalen kan volgens DNB in 87% van de Nederlandse zaken.

  • Cash voor kleine bedragen: 33% betaalt kleine bedragen het liefst met cash. Ook al geldt er sinds 2018 een verbod op kosten voor betalingen met betaalpassen in winkels, ook voor kleine bedragen, toch worden kleine bedragen nog liever met cash betaald. Denk ook bijvoorbeeld aan fooi of zakgeld.
  • De gevoelswaarde van cash: 30% vindt het gevoel om te betalen met fysiek geld gewoon prettig.
  • Cash waarborgt de privacy: 15% hecht groot belang aan de anonimiteit die gepaard gaat met afrekenen met contant geld. Uitgaven blijven privé en er wordt niks geregistreerd bij de bank. Niemand kan zien wat je met je geld koopt. Zo kunnen er kunnen ook minder gegevens over je nagetrokken worden. 
Als het contante geld eruit gaat. Weg privacy!
Aldus een deelnemer aan het onderzoek

35% wil nooit een cashloze maatschappij ook al zou je overal elektronisch kunnen betalen

Zou een toekomst zonder contant geld voor meer mensen aanvaardbaar zijn als alle winkels en bedrijven cashless betaalmethodes zouden accepteren? De helft (49%) van de ondervraagde Nederlanders zou in het geval dat 90% tot 100% van de winkels en bedrijven cashloze betaalmethoden zouden accepteren zich zonder cash op zak prettig voelen. 

Toch blijft er ook dan nog 35% over die nooit een cashloze maatschappij wil. 

Nederland meer behoudend over cashloze maatschappij dan andere Europese landen

Nederland denkt meer behoudend dan de rest van Europa over een cashloze maatschappij. Gemiddeld 47% van de ondervraagde Europese landen zou een cashloze maatschappij prettig vinden, zelfs Duitsland, waar vier op de tien mensen nog het liefst met contant geld betaalt, scoort met 41% een stuk hoger dan Nederland. In vergelijking met andere ondervraagde Europese landen staat ons land dus minder open voor een toekomst zonder contant geld.

Nederland meer behoudend over cashless matschappij dan Europa


Cashless betaaloplossingen zijn favoriet

Ondanks de weerstand tegen het verdwijnen van contant geld wordt er wel volop cashless en contactloos betaald. Zoals eerder vermeld betaalt slechts 18% van de Nederlandse respondenten nog maar het liefst met cash en kiest 77% het liefst voor cashless betaaloplossingen. De bankpas is daarbij de populairste optie, gevolgd door mobiel betalen en als laatste de creditcard. 

betalingen in fysieke winkels

Duurzaamheid en het coronavirus zijn nieuwe redenen om cashless te betalen

Veiligheid en tijdsbesparing zijn de belangrijkste redenen om cashless te betalen. Ook het gemak om uitgaven digitaal bij te houden vinden mensen een belangrijk voordeel. Een kwart (24%) van de respondenten geeft aan dat het coronavirus nu een van belangrijkste redenen is om te kiezen voor een cashloze betaaloptie, wat in de huidige situatie logisch lijkt. Cashloos en contactloos betalen is hygiënischer dan betalen met contant geld omdat je geen geld of pinautomaat hoeft aan te raken.  13% voert duurzaamheid als een van de belangrijkste redenen aan.

reden om cashless betalen

Populariteit mobiel betalen stijgt

Ook al is pinnen nog steeds favoriet, nieuwe contactloze technologieën, zoals betalen met je mobiel, winnen aan terrein. Zo zegt 15% van de ondervraagde Nederlanders nu dat zij het liefst met een wallet-app afrekenen. 

Een wallet-app is een app die op een smartphone, smartwatch of andere wearable kan worden geïnstalleerd. De mobiele wallets werken op basis van Near Field Communication (NFC), dezelfde technologie die wordt gebruikt door contactloze betaalpassen. De wallets zijn daarom in principe bij alle contactloze terminals te gebruiken, winkeliers hoeven geen extra investeringen te doen om betalingen met mobiele wallets te accepteren. 

Een groot voordeel van mobiel betalen is dat er minimaal fysiek contact tussen mensen nodig is tijdens een transactie. Het kan ook contactloos en een pincode invoeren is niet nodig tot het bedrag van € 50 (normaal € 25), dus de betaalautomaat wordt ook niet aangeraakt. Door Face ID te gebruiken wordt bovendien contact met het scherm van de telefoon beperkt. Bekende wallet-apps zijn bijvoorbeeld Google Pay (voor Android), Apple Pay (voor iPhone-gebruikers) of de wallet-apps van Nederlandse banken zoals de Rabo-wallet. 

47% Nederlanders heeft wallet-app op zijn mobiel geïnstalleerd

47% van de in totaal 1003 ondervraagde Nederlanders heeft inmiddels een wallet-app op hun mobiel geïnstalleerd. 62% van de wallet-apphouders gebruikt de wallet-app regelmatig en 30% soms. De meesten (94%) gebruiken hun mobiele telefoon, maar een opvallende 6% betaalt al met een wearable zoals een smartwatch.

gebruik wallet-app

Nederland loopt voorop wat betreft het gebruik van betalen met wearables. In de andere ondervraagde Europese landen gebruikt gemiddeld 3,5% van degenen die een wallet-app hebben maar een smartwatch of andere wearable om te betalen. 

Wallet-apps populair onder jongeren

Vooral jongeren onder de 25 en tussen de 26 en 35 jaar maken gebruik van betalen met hun telefoon. Zeven op de tien respondenten tussen de 26 en 35 jaar heeft een wallet-app geïnstalleerd. Bij de groep die ouder is dan 56 jaar is dat nog maar twee op de tien.

mobiel betalen per leeftijdsgroep

Mannen betalen meer met hun telefoon dan vrouwen

Het valt ook op dat meer mannen dan vrouwen wallet-apps gebruiken. 53% van de mannen heeft een mobiele wallet geïnstalleerd tegenover 41% van de vrouwen. Digitale vaardigheid is ook van invloed op het gebruik van wallet-apps. Hoe meer digitaal vaardig hoe meer gebruik van mobiel betalen.

De lockdown heeft het gebruik van wallet-apps iets aangespoord

Vóór de pandemie gebruikte 89% van de respondenten die een mobiele portemonnee op hun mobiel hadden geïnstalleerd deze ook echt om aankopen te doen. Dit percentage steeg licht tot 91% tijdens de lockdown. 

30% betaalt contactloos met smartphone om het risico op besmetting te vermijden

Hygiëne is op dit moment een grote drijfveer voor het gebruik van contactloze betalingen. Wallet-app gebruikers voeren hygiëne zelfs als belangrijkste voordeel aan (29,8%) samen met de snelheid van mobiel betalen (29,6%). 

  1. Gezondheidsoverwegingen (29,8%): Mobiel betalen gaat zonder handcontact of contact met de pinautomaat (tot € 50). 
  2. Mobiel betalen is het snelst (29,6%): Je hebt je mobiel altijd bij de hand en geen wisselgeld nodig. Als je met een Apple Watch betaalt draag je je portemonnee zelfs om je pols. 
  3.  Veiligheid (16%):  Je draagt geen cash op zak en mobiele portemonnees zijn gecodeerd. Als je telefoon wordt gestolen kun je gemakkelijk je simkaart blokkeren.
  4. Het is innovatief (14%): Het is leuk om moderne technologie te gebruiken. Apple gebruikers in het bijzonder staan daar vaak open voor. 
  5. Opties voor opslag van meerdere kaarten (9%): In plaats van meerdere betaal- en klantenkaarten bij je te dragen, kunnen gebruikers ze op één apparaat opslaan.

Gezien de voortdurende strijd tegen Covid-19, is het begrijpelijk dat een meerderheid hygiëne aanvoert als een van de grootste voordelen van mobiele wallets. 

Nederland loopt achter in mobiel betalen, maar is bezig aan een inhaalslag

Vergeleken met andere Europese landen wordt er in Nederland het minst gebruik gemaakt van mobiel betalen. In landen als Spanje en Italië hebben tussen de zes en zeven consumenten al een wallet-app op hun mobiel geïnstalleerd en in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk de helft, blijkt uit ons onderzoek.

Dit komt wellicht omdat de introductiedatum van mobiele betaaldiensten verschilt per land. Google Pay is in ons land bijvoorbeeld nog steeds niet beschikbaar voor Android-gebruikers. In alle andere ondervraagde Europese landen wel. Apple Pay is pas sinds juni 2019 in ons land te gebruiken (bij ING als eerste bank). Dat is 5 jaar later dan in landen als het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. In Spanje kan Apple Pay al sinds 2017 worden gebruikt en in Duitsland sinds eind 2018. Dat iPhone gebruikers in ons land pas sinds juni met hun mobiel kunnen betalen verklaart wellicht deze achterstand.

Volgens Roel Popping, Directeur Betalen ING, vindt er wel een inhaalslag plaats: 

“In de eerste week dat we live waren, hadden we evenveel klanten op Apple Pay als op Android in vier jaar. En dat is niet opgehouden. Het blijft gestaag doorgroeien.”

Android-gebruikers konden wel al sinds 2015 contactloos betalen met hun telefoon, maar dit sloeg nooit echt aan. ING, Rabobank, SNS, RegioBank, ASN Bank en Bunq hebben eigen apps geïntroduceerd die betalen met je Android-smartphone mogelijk maken. De ABN AMRO had ook een eigen wallet-app, maar is er dit jaar weer mee gestopt vanwege te weinig belangstelling. Mobiel betalen had tot dusver dus nog geen vlucht genomen. Naast een verlate introductiedatum van Apple en Google Pay, welke andere redenen kunnen daarvoor zijn? Respondenten werden gevraagd wat hun grootste zorg over mobiel betalen is.  

Zorgen over veiligheid remmen belangstelling voor mobiel betalen

Terwijl bescherming tegen diefstal een belangrijke reden was voor contactloos betalen, maakt 43% van de respondenten zich zorgen over de veiligheid van mobiel betalen. Veiligheid komt naar voren als de grootste zorg bij mobiel betalen, waarbij wordt verwezen naar potentiële diefstal van de smartphone en digitale inbraak.

zorgen over mobiel betalen

Bij diefstal of verlies van de smartphone kan de wallet-app vrij gemakkelijk geblokkeerd worden. Door in te loggen op de gebruikersaccount kan de toestelregistratie worden beheerd en de toegang van de desbetreffende smartphone worden verwijderd. 

Smartphones kunnen helaas ook slachtoffer worden van kwaadaardige software (malware) net als computers. Apps zijn hierbij de zwakste schakels. Door een geïnfecteerd bestand op een mobiel te installeren kunnen gegevens blootgesteld worden. 

Tips voor een goed beveiliging zijn: 

  • Installeer alleen software uit de officiële appstores
  • Installeer regelmatig software updates 
  • Beveilig je telefoon met een pincode/patroon of vingerafdruk
  • Maak gebruik van een beveiligd (wifi)netwerk 

De pandemie heeft de betaalgewoonten van consumenten beïnvloed. Er wordt volop cashloos en contactloos betaald. Corona is voor een kwart van de respondenten een belangrijke reden om te kiezen voor cashloze betaalopties.  Hygiëne wordt als een van de grootste voordelen van mobiel betalen gezien. De afname van het gebruik van contant geld betekent echter niet dat de meerderheid van de Nederlanders een toekomst zonder brief- en muntgeld positief tegemoet ziet. Daarvoor hechten we nog te veel waarde aan de zekerheid en onafhankelijkheid van contant geld. Ook grip op de uitgave, de  anonimiteit die gepaard gaat met cash en de gevoelswaarde van contant geld spelen een rol. Dat zijn nu nog belangrijke redenen tegen een samenleving waar uitsluitend elektronisch betaald kan worden. 

Bedrijven die overwegen om over te stappen op digitale betalingsverwerking moeten er daarom voor zorgen dat ze kiezen voor software die ook contante betalingen in de winkel aanbiedt.

Wil je meer weten? Bekijk dan onze online catalogus met een uitgebreid aanbod aan betalingsverwerkingsystemen

Onderzoeksmethodologie

Het onderzoek werd uitgevoerd middels een online enquête bij een ISO 20252 gecertificeerd platform. Het panel voor dit onderzoek bestaat uit 1003 Nederlandse respondenten. Alle deelnemers zijn ouder dan 18 jaar en zitten in fulltime loondienst (46%), parttime loondienst (27%) of zijn freelancers (9%), studenten (10%), gepensioneerden (6%) en mensen die hun baan verloren hebben als gevolg van de pandemie (1,5%). 

De deelnemers zijn afkomstig uit verschillende sectoren van het bedrijfsleven en bestaat voor 47% uit vrouwelijke en 53% uit mannelijke respondenten. Het inkomensniveau van de respondenten varieert van minder dan 15.000 dollar per jaar tot meer dan 200.000 dollar per jaar. 

Voor de Europese vergelijkingen is gebruikt gemaakt van hetzelfde onderzoek dat in dezelfde periode is gehouden in Duitsland (1013 respondenten), Italië (1029 respondenten), Spanje (1038), het Verenigd Koninkrijk (1045) en Frankrijk (1034 respondenten). 

Het onderzoek over cashloze maatschappij liep tussen 14 en 25 juli 2020.