Dit jaar zijn er 1.727 bedrijven failliet gegaan (CBS). Na drie en een halve maand crisis ligt het aantal faillisementen bijna 3% hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Als de crisis nog drie maanden langer voortduurt, zou het aantal faillisementen wel eens drastisch kunnen toenemen. 20% van de bedrijfsleiders die Capterra in de laatste week van mei interviewde zegt namelijk dat ze het niet langer dan 3 maanden meer vol kunnen houden.
Om te onderzoeken wat de impact van de crisis op ondernemingen is, heeft Capterra in de laatste week van mei een onderzoek gehouden onder 317 bedrijfsleiders en 93 medewerkers van kleine tot middelgrote bedrijven tot 250 medewerkers (eenmanszaken uitgesloten). We vroegen de managers o.a.:
- hoe lang hun bedrijf het vol kan houden onder de huidige omstandigheden;
- welke veranderingen ze in hun bedrijfsmodel hebben aangebracht;
- of medewerkers andere functies hebben gekregen vanwege de crisis.
Aan dit onderzoek deden bedrijven mee uit verschillende branches. De volledige methodologie staat onderaan het artikel.
Helft bedrijven denkt niet dat ze het langer dan 6 maanden kunnen volhouden
Bedrijven zijn heel hard getroffen door de crisis. Het gemiddelde omzetverlies over de maanden maart tot juli ligt rond de 70% (rond de 45 miljard euro) blijkt uit cijfers van het UWV en ABN AMRO. Vooral de horeca, detailhandel, industrie en transport leden de grootste verliezen. Met de versoepeling van de coronamaatregelen in juni neemt de bedrijfsactiviteit weer iets toe, maar een groei van de consumptie lijkt nog onzeker. Het CBS meldt dat Nederlandse huishoudens negatief zijn over de toekomstige werkgelegenheid en hun financiële toekomst wat de consumptie de komende maanden kan blijven drukken.
Hoe lang denken bedrijven dat ze het onder de huidige omstandigheden kunnen volhouden zonder overheidssteun? De meeste bedrijfsleiders zien de toekomst somber tegemoet. In de laatste week van mei 2020 verwacht de helft (53%) van de ondervraagde mkb-bedrijven dat ze het niet langer dan 6 maanden vol kunnen houden. 20% van die groep verwacht zelfs in minder dan 3 maanden te moeten sluiten als de omzet niet snel weer begint te stijgen.
De andere helft (47%) is positiever gestemd en verwacht dat ze in de huidige economische situatie langer dan 6 maanden (23%) of zelfs langer dan een jaar (24%) kunnen blijven voortbestaan. Dit zijn vooral middelgrote bedrijven met 11 tot 250 medewerkers.
Hoe kleiner het bedrijf hoe groter het risico op faillissement
De continuïteit van microbedrijven met 2 tot 10 werknemers dreigt vooral in het gedrang te komen. Op de korte termijn zijn kleine bedrijven het kwetsbaarst, blijkt uit de cijfers van het onderzoek. Iets minder dan de helft vreest voor hun voortbestaan in de komende 3 maanden als de overheid geen steun blijft bieden en de crisis aanhoudt. Ons land telt meer dan 1,1 miljoen microbedrijven (1-10 medewerkers), het is de snelst groeiende bedrijfsklasse in de afgelopen 10 jaar. Als 6% van deze bedrijven de continuïteit niet kan handhaven in de komende maand kan dat het faillissement van tienduizenden microbedrijven betekenen. De verlenging van de NOW-regeling (NOW 2.0) zal deze bedrijven hopelijk verlichting bieden en met het aantrekken van de economie zullen deze cijfers wellicht volgende maand anders zijn. Het CBS meldde een lichte verbetering van de overlevingskansen in de maand mei ten opzichte van april, maar de impact van de crisis op microbedrijven blijft nog steeds zeer verontrustend.
Kleine en middelgrote bedrijven hebben waarschijnlijk een grotere financiële buffer en kunnen het daardoor langer uithouden. Bijna de helft van deze bedrijven denkt dat ze het meer dan 6 maanden vol zullen houden en een kwart zelfs meer dan een jaar.
Als we met een loep naar de IT-sector kijken (totaal 43 zakelijke beslissers) valt op dat meer dan de helft het langer dan 6 maanden kan volhouden (een kwart meer dan een jaar). In de handel ligt de gemiddelde verwachting tussen de 6 en 12 maanden. De transport en logistiek kan het gemiddeld nog 3 tot 6 maanden aan.
De beste strategie om de crisis te overleven is inzetten op online ondernemen
Ondernemers zitten ondanks de verslechterde economische situatie niet bij de pakken neer en zoeken naar manieren om hun bedrijven draaiende te houden.
Uit ons onderzoek blijkt dat veel bedrijven, als gevolg van de COVID-19 crisis, hun bedrijfsmodel hebben veranderd door het aanbieden van een afhaalsysteem (13%), levering (26%), het aanpassen van producten of diensten (36%) of het aanbieden van digitale producten of diensten (35%).
Deze cijfers vertegenwoordigen de situatie van veel kleine bedrijven die door de crisis hun deuren moesten sluiten zoals restaurants en winkels, maar ook andere, minder voor de hand liggende instellingen (zoals dokterspraktijken en onderwijsinstellingen) die gedwongen werden hun manier van werken te veranderen.
Bijna driekwart van de ondervraagde organisaties heeft aanpassingen in hun producten- of dienstenaanbod overwogen of doorgevoerd. Meer dan een derde keek daarbij naar digitale oplossingen om hun traditionele aanbod aan te vullen.
Om deze veranderingen mogelijk te maken moesten medewerkers andere taken op zich nemen dan normaal. 45% van de medewerkers heeft tijdelijk andere functies moeten vervullen binnen hun organisatie. 13% heeft zelfs permanent een andere functie gekregen.
Online ondernemen is meer dan een webshop openen
Bij het aanpassen van producten en diensten zochten bedrijven vooral naar vormen van digitaal ondernemen. De manieren waarop bedrijven digitaal zaken kunnen doen kan vele vormen aannemen. Het kan variëren van het omzetten van een fysieke winkel in een webshop tot het aanbieden van aanvullende digitale diensten gebaseerd op Internet of Things.
Onderstaande afbeelding beschrijft goed welke digital zakelijke modellen er mogelijk zijn op basis van een artikel van Gartner (volledig document alleen beschikbaar voor klanten).
De veranderingen van nu zijn niet tijdelijk maar blijvend
Veel bedrijven waren vóór de crisis al bezig om nieuwe digitale zakelijke modellen te ontwikkelen. Dit proces, waarover veel bedrijven misschien nog wel jaren hadden gedaan, heeft door Covid-19 in een sneltreinvaart plaatsgevonden en wordt hoogstwaarschijnlijk niet meer teruggedraaid.
Klanten en medewerkers zullen gewend raken aan de nieuwe digitale modellen en processen en zullen verwachten dat deze ook na de crisis beschikbaar blijven.
Hetzelfde geldt voor de technologie die is aangeschaft om werken vanuit huis mogelijk te maken. Ook dit is een verandering die moeilijk terug te draaien is. Als medewerkers eenmaal gewend zijn om online te chatten via Slack of te videovergaderen via Zoom of Webex, dan zullen zij deze digitale middelen blijven inzetten na de crisis. Bedrijven kunnen deze software-implementaties moeilijk terugdraaien zonder dat het overkomt als een stap achteruit.
Investeren in digitale bedrijfsmodellen is een strategie met toekomstperspectief
Natuurlijk is het moeilijk om drastische veranderingen door te voeren tijdens een periode van crisis. In zo’n situatie wordt eerder gezocht naar korte termijn oplossingen en kostenbesparing. Het opzetten van nieuwe digitale zakelijke modellen is echter een van de beste dingen die bedrijven nu kunnen doen om te overleven en bovendien concurrerend te blijven in de toekomst. Bedrijfsmodellen gebaseerd op digitale producten, diensten en benaderingen vereisen namelijk meestal minder investering, hebben hogere winstmarges en een snellere omzetsnelheid waardoor ze ook op de lange termijn rendabel zijn.
De voordelen van digitale bedrijfsmodellen
- Digitale modellen vereisen over het algemeen minder investering en hebben daardoor ook hogere winstmarges. Denk bijvoorbeeld aan het verschil in kosten tussen een fysieke winkel en een webshop. Of denk aan het ontwikkelen van een online opleiding. De kosten van de ontwikkeling van software liggen veel lager dan die van een fysieke werkomgeving.
- Digitale modellen hebben vaak een grotere afzetmarkt. Een digitaal product of dienst bereikt meer potentiële klanten omdat het mondiaal kan worden afgezet. Een website heeft geen grenzen. De data van een IoT-toepassing zijn niet alleen voor jouw bedrijf bruikbaar, maar kunnen ook aan derden worden doorverkocht.
- Digitale modellen bieden hoge kwaliteit. Denk aan een platformbusiness (Peerby, 3D Hubs, Airbnb) een model dat volledig op de klant is gericht en waar de wensen van de klant de uitvoering en vormgeving bepalen. Of denk aan een digitaal verdienmodel waarbij gefactureerd wordt op basis van gebruik of het resultaat van een dienst. De aanbieder zal er dan voor zorgen dat zijn product of dienst van de hoogste kwaliteit is om de levensduur en prestaties te optimaliseren en de meeste inkomsten te garanderen.
- Digitale modellen hebben vaak een hoge omzetsnelheid. Een abonnementsmodel of pay-per-use model is niet gebaseerd op één enkele transactie maar op terugkerende inkomsten. Het opzetten van een abonnementsmodel geeft bedrijven de zekerheid van maandelijkse terugkerende inkomsten in plaats van een enkele aankoop.
- Digitale bedrijfsmodellen zijn makkelijk schaalbaar. Als de software eenmaal geïmplementeerd is, dan is uitbreiding van het aantal klanten/orders eenvoudig te beheren omdat alles geautomatiseerd kan.
Inzetten op digitale zakelijke modellen is dus een slimme strategische zet tijdens de crisis. Niet alleen om op de korte termijn te overleven, maar ook om verder op door te bouwen en concurrerend te blijven in de toekomst. Deze crisis heeft veel bedrijven verplicht om na te denken over innovatieve manieren om online te ondernemen waardoor hun kansen op voortbestaan zowel op de korte als lange termijn verbeteren.
Onderzoeksmethodolgie:
Aan dit onderzoek deden 410 respondenten mee: 317 zakelijke beslissers waaronder managers, senior managers, executive managers en eigenaren en 93 medewerkers van het mkb. Alle deelnemers komen uit bedrijven met 2 tot 250 medewerkers. Het onderzoek werd in de laatste week van mei 2020 gehouden in de vorm van een online enquête met een panel van een ISO 20252 gecertificeerd onderzoeksbureau.
